Bombaların Kralı “Büyük İvan” Ya Da “Çar Bombası”

New Meksico’daki nükleer test çalışmalarında, bu projenin öncü ve en önemli ismi olan Robert Oppenheimer, test sırasında bombanın ortaya çıkardığı muazzam etki ve yıkıcılık karşısında Eski bir Hindu metni olan Gita’lardan alıntı yaparak şunları demişti “Ben ölüm oldum, dünyaların yok edicisi.”

ABD’in öncülük ettiği ve ‘’Mannhattan Projesi’’ olarak adlandırılan nükleer bomba yapım çalışmaları 1945 yılında sonuçlanarak ilk başarılı testlerden sonra bu bomba Japonya’da kullanılmıştır. Burada yalnızca katastrofik bir yıkım değil aynı zamanda insanlık medeniyeti açısından yeni ve daha ölümcül bir tehlikenin varlığı ortaya çıkarmıştır. Fisyon esasına dayanan atom bombasının icadından sonra ülkeler arası silahlanma yarışı daha tehlikeli ve hızlı bir hal almış kısa zamanda atom bombasından onlarca kat daha güçlü hidrojen bombaları geliştirilmiştir ve geliştirilen bu bombalarla dünyanın adeta bir karpuz gibi tamamen yok edilmesinin sadece anlık bir mesele olduğu anlaşılmıştır.

Teorik çalışmalarına Birleşik Devletler tarafından başlanan hidrojen bombası Soğuk Savaşın gözünü yıkım ve güç hırsı bürümüş devletleri tarafından sıkı bir silahlanma yarışının ana gündemi olmuştur. Abd ve Sovyetler arasındaki Küba Füze Krizi, Berlin Duvarı gibi çekişmelerin sonucu olarak Dönemin Sovyet Devlet Lideri Nikita Kruşçev tarafından, Birleşik Devletlere karşı bir güç gösterisi ve misilleme olarak yapılması istenmiştir.

Büyüklük Hırsı ve Ruslar

Dünyanın en büyük bombası olarak kabul edilen Çar Bombası ya da askeri kod adıyla AN602 ,Rus tarihindeki dünyaya meydan okuma ya da her şeyin en azametlisine sahip olma idealinin de bir sonucudur. Yakın plandan tarihin tozlu sayfaları karıştırıldığında hepsine de ‘’Çar’’a ve çarlığa ait manasında Çar ismi verilen dünyanın en büyük çanı (Çar Kolokol Çanı), dünyanın en büyük savaş topu(Çar Puşka Topu) gibi eser üretme geleneğinin bir halkası olduğu görülür.Ayrıca burada dikkat çeken bir diğer detay da şudur: Sovyet Komünizm felsefesinde Rus tarihinin monarşik Çarlık Dönemine ait olan her şey gericiliğin ve karşı devrimin simgesi sayıldığından bu adlandırma aynı zamanda Rus milliyetçiğinin bir yansıması olarak kabul edilebilir

Bombanın Gelişim Serüveni

Bombanın patlatıldığı 30 Ekim 1961 tarihinden üç yıl öncesine kadar Büyük devletler arasında Nükleer Silahların Kısıtlanması Antlaşmaları imzalansa da bu süreçte gerçekleşen siyasi olaylar antlaşmaların aksine nükleer silahlanmayı hızlandırmıştır. Sovyetlerin halihazırda geliştirdiği ve bilim adamlarının üzerinde çalıştığı nükleer projeler devam ederken Sovyet lider Nikita Kruşçev nükleer çalışmaları yürüten bilim adamlarıyla bir toplantı düzenleyip devam eden projeleri durdurarak o yılın sonbaharına kadar sonradan Çar Bombası adı verilen bu bombanın yapılması emrini vermiştir. Nikita Kruşçev toplantıya ‘’Emperyalistlere bir ders ve neler yapabileceğimizi gösteren bir cevap olacak bu bomba’’ diyerek başlamış sözlerine. Kruşçevin sözleri aslında bu devasa projenin biraz da siyasi bir mesaj olduğunu göstermektedir.

Teknik Yönleriyle Çar Bombası

Sovyet liderlerin bombanın yapım emrini vermesiyle birlikte projenin başındaki isim olan Meşhur Nükleer Fizikçi Andrei Dimreviç Sakarov Urallar gizli nükleer silah laboratuvarında, 100 megatonluk bombayı geliştirmek için bir ekip seçer. Viktor Adamsky, Yuri N. Babaev, Yuri Trutnev Yuri Smirnov bu ekipte yer alan en tanınmış isimlerdir. ilk olarak 100 megaton olması planlanan bomba yaratacağı nükleer felaketlerin öngörülememesi sebebiyle 50 megaton olarak tasarlanmıştır.
Yapımı tamamlandığında bomba tam olarak 27 ton ağırlığında ,8 metre boyunda ,2 metre genişliğindeydi.Bomba doğrudan patlama bölgesine götürülemediğinden tren yoluyla ve dikkat çekmemek için araba süsü verilerek taşınmıştır.Bombanın ağırılığı ve kıtalar arası mesafelrde kullanımına uygun uçak bulunamadığı için özel olarak Tupolev- 95 tarzı bir uçak geliştirlmiş ve bomba bu uçakla atılacağı yere taşınmıştır. Bombayı taşıyan uçağın pilota ve ekibine geri dönülemeyecek bir görev olduğu belirtilmiş ayrıca uçak mürettebatını güvenli bir şekilde patlama alanından uzaklaştırabilmek için bombaya özel yapım bir düşmeyi geciktirici 800 kg ağırlığında paraşüt monte edilmiştir. Bu özel güvenlik tedbirine rağmen patlama esnasında uçak gerçekten de tam manasıyla kaçamayarak 1 kilometre irtifa kaybetmiştir. Bu özel misyonda yer alan Pilot Binbaşı Andrei E. Durnovtsev, Bombayı başarıyla bıraktıktan sonra ‘’Yarbay’’ rütbesine terfi ettirilerek ‘’Ulusal Kahraman’’ ilan edilmiştir.Bombanın testi için özel olarak Sibirya’nın kuzeyinde pek az insanın yaşadığı Novaya Zemleya adası tercih edilmiştir.Bomba 10,500 metrede uçaktan atıldıktan sonra saniyede 188 km hızla inişe geçmiş ve yaklaşık olarak 4000 metrede infilak etmiştir. Patlamanın gerçekleştiği anda uçak 45 km güvenli mesafeye ulaşmıştı. Patlamının yaşanmasıyla birlikte yaşanan basınç bulutu 64 km yükseğe çıkmış 40 kilometrelik bir yayılma göstermiştir.

Kısa bir çalışmayla hazırlanan bu devasa bomba , esas olarak 3 kademeli bir hidrojen bombası olarak tasarlandı. İlk olarak fisyon bombası ateşlenerek termonükleer bombanın patlaması sağlanıyor. Patlatılan termonükleer bomba da çok daha büyük diğer termonükleer bombaları ateşliyor. Sonuçta ortaya olağanüstü bir enerji çıkıyor. Çar Bombası patladığı anda 8 kilometre çapında bir alev topu oluşturdu. 4 kilometre yükseklikte patlatılan bombanın oluşturduğu alev topunun yere değmesi bekleniyordu. Bombanın yarattığı şok dalgası yerden geri sekerek, alev topunu yukarı iterek hesapların şaşmasına sebep oldu. Patlama 4000 metre yüksekliğine rağmen büyük bir ateş topu gökyüzüne yayıldı ve gözlemci uçakların tespitiyle patlama noktasının altında patlama basıncı 300 PSI olarak ölçüldü bu ölçüm Hiroşima’da yaşanan tepe basıncın altı katıydı. Patlamanın flaş bulutlu gökyüzündeki aydınlığa rağmen rağmen, 1.000 kilometrelik bir mesafede göründü.Teste katılan bir gözlemci karanlık gözlükleriyle ile parlak bir ışık gördüğünü ve hatta 270 km mesafede bir termal nabız etkilerini hissettiğini ifade etti. Testin yapıldığı noktadan 55 kilometre uzaktaki Severny kasabasındaki tüm binalar yok oldu. 270 kilometre uzakta teste katılan bir kişi, ısı dalgasını hissetti. Patlama noktasından 100 kilometre uzaktaki insanların 3. derece yanıkla karşılaşabileceği söyleniyor.

Çar Bombası’nın yarattığı şok dalgası sebebiyle 900 kilometre uzakta (İstanbul – Ankara arası 700 kilometre, hatırlatalım), Norveç’te ve Finlandiya’da bazı evlerin camları patladı. Bombanın sebep olduğu sismik şok ise Dünya çevresinde 3 tur attı. Eğer bomba yer altında patlatılsaydı, 8.1 şiddetinde deprem yaratacaktı.

Sonuç olarak gelinen noktada gerek teste katılan bilim adamları gerek projenin başındaki bilim adamlarının verdiği bilgiler ulusal sır nedeniyle bugün hala tartışmalıdır. Ayrıca bombanın etkilerinin tam olarak amacına hizmet edip etmediğiyle ilgili siyasi ve askeri çevrelerce yapılan tartışmalar halen devam etmektedir.