Sportif etkinlik üst düzeyde nöromüsküler yetkinlik gerektirir. Daha hızlı, daha dayanıklı, daha kuvvetli olmak; daha esnek, daha becenkli olmak sinir sistemi faaliyetiyle yakından ilişkilidir. Ancak sinir sistemi sadece duyu sisteminin ve kasların işlev görmesinden sorumlu değildir; aynı zamanda duygusal ve mental işlevleri vardır. Öte yandan antrenman ve maç öncesi ısınma önemlidir. Çünkü sinirlerin ileti hızı vücut ısısının artışıyla doğru orantılı olarak artar. Bu anlamda doğru yapılan bir sportif ısınma performansı artırır.
Motivasyon: Motivasyon (güdülenme / İsteklendırme) organizmayı belli ve düzenli bir davranışa yönlendiren uyaranların toplamıdır. Sonuç olarak sinir sistemiyle ilgilidir. Motivasyon ölçütleri kişisel ve çevresel olarak sıralanabilir. Kişisel ölçütler içinde. fiziksel, ruhsal ve sosyal yapı yer alır. Fiziksel yapı, kuvvet, dayanıklılık, çabukluk, esneklik heceri gibi temel motorik özelliklerin yanı sıra branşa özgü teknik yetenekleri kapsar. Psikolojik yapı, sporda risk alma, ruhsal hazırlık ekip olabilme gibi spora ilişkin bütünlüğü saptar. Sosyal yapı, kişinin içinde bulunduğu aile, oku, iş, şehir, ülke bazındaki kültürel, etkileşimidir.Çevresel ölçütler içinde; antrenör, sporcu sağlık ekibi, basın-kamuoyu ile seyircilerin sporcu üzerinde etkileri vardır.
Zihinsel Antrenman: Zihinsel antrenman, sportif hareketin gerçek bir uygulama olmadan, yoğun bir düşünme ile öğrenilmesi ya da geliştirilmesidir. Bir anlamda “hayal ettiğin sürece yaşarsın” sözünü hatırlatır. Zihinsel antrenman ilk kez Avusturyalı fizyologlar Aller ve Scheminsky tarafından kasların gerilimi sırasındaki elektriksel akımı ölçebilme amaçlı bir araç geliştirme çalışmaları sırasında başlamıştır. Araştırmalar, hayal etme ile kaslarda oluşan tepkinin gerçek hareket anında olanlarla benzerlik taşıdığını göstermiştir. Buna “carpenter etkisi” denilmektedir.
Zihinsel antrenman konusunda yapılan çalışmalardan çıkan sonuçlara göre:
– Bir hareketi düşünerek o hareketi gerçekleştiren kaslarda hareket sırasındaki gibi elektriksel tepkiler oluşabilmektedir. Bu elektrik akımlarının şiddeti, hareketi daha önce yapmış olanlarda yapmamış olanlara göre daha yüksektir. Zihinsel antrenman ile hız ve güç artışı sağlanabilir.
– Zihinsel antrenmanın özellikle koordinasyon / beceri geliştirmesi açısından yararları vardır.
– Performans artışı sadece bedensel değil zihinsel çalışmalar yapmayı da gerektirir.
Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları
Sporda beyin ve omurilik zedelenmeleri motor sporları, havacılık sporları, kayak, dağcılık, boks, futbol v.b dallarda gözlenebilmektedir. Spor kazaları sonucunda oluşan merkezi sinir sistemi yaralanmaları ile ağır sağlık sorunları ortaya çıkar.
Beyin Kanaması: Travmayla zarar gören kılcal damarlardan sızan kanın beyin dokusu içine birikerek işlev bozukluğuna yol açmasıdır. Baş ağrısı, görme kaybı, uyku hali oluşabilir.
Beyin Sarsıntısı: Künt bir darbeyle beyinde gerçekleşen şiddetli sarsıntıdır. Beyin fonksiyonlarını etkiler. Bilinç kaybı, hafıza kaybı, denge bozukluğu gibi belirtiler gözlenebilir.
Omurilik Zedelenmesi: Omurga kırıkları sonucu omurilik kısmen ya da tamamen zarar görebilir. Özellikle düşme ve çarpışmalarda bu durum göz önünde bulundurularak sahalarda boyunluk, sırt tahtası gibi ilkyardım malzemeleri hazır tutulmalıdır.
Boksör Bunaması: Boks sporunun 1890 dan beri eldivenle yapılıyor olması ve kask kullanılması riskleri azaltmakla beraber tamamen yok etmemiştir. Başa alınan etkili darbeler uzun dönem içinde ileri yaşlarda merkezi sinir sistemi hasarı olarak ortaya çıkabilmektedir. Buna “boksör bunaması” denmektedir.
Çevresel Sinir Sistemi Hasarları
Kesiklere bağlı olarak sinir yaralanmaları oluşabilir. Çeşitli doku içi kanamalar da sinirler üzerinde baskı yaratabilir. Bununla beraber uzun süreli belli bir pozisyonda kalmak bazı sinirler üzerinde hasara yol açabilir. Örneğin bisikletçilerde gidonun sürekli tutulması ön kol sinirlerinde baskı yaparken, selenin baskısı kalça üzerinden geçen sinirlerde baskıya bağlı sorunlar yaratabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder