Uçaklar Arkalarında Neden Beyaz Duman Bırakırlar?

Açık bir havada gökyüzüne baktığımızda yüksek irtifadan geçen uçakların arkasında beyaz bir iz görürüz.Bu izler belli bir zaman geçtikçe kaybolup giderler.Peki bu iz nedir?diye soracak olursak basit bir cevapla bulut olduğunu söyleyebiliriz.

O zaman ilk olarak bulut nedir onu inceleyelim.Öncelikle bulutlar her yükseklikte oluşmaz bazen alçak bazen yüksek ancak burada hava sıcaklığı ve basınç faktörü ortaya giriyor.O zaman şu tanımı ortaya koyabiliriz.Bir bulutun oluşabilmesi için havanın suyu içine alamayacak(absorbe edemeyecek) kadar soğuk ve basıncının düşük olduğu durumlarda, çok küçük su zerreciklerinin soğuğun etkisiyle hava içinde donması sonucu havada asılı kalması ve en önemli şartlardan biri de toz taneciklerine asılı kalarak bir bütün oluşturması gerekir.Buna göre bir bulutun oluşabilmesi için;

-Havanın soğuk olması
-Basıncının düşük olması
-Toz taneciklerinin ortamda bulunması gerekir.

Yukarıdaki üç şartın sağlandığı her yükseklikte bulut oluşabilir.Ancak Dünya Atmosferinde bulutlar en fazla 13 km yüksekliğe kadar çıkabilir.Genellikle 2 ile 6 km arasındaki irtifalarda bulut daha fazladır.Nadir olarak görülse de 10km'nin üstünde bulut görünebilir.Bunun nedeni de bu irtifalarda yeterli miktarda su buharı ve toz tanelerinin bulunamamasıdır.

Bulutların ne olduklarını açıkladıktan sonra gelelim konumuza, Uçaklar havada seyir halindeyken motorlarından sürekli egzozlarından yanma sonucu oluşan gaz ve partikülleri atar. Bu gaz ve partikülleri inceleyelim.Uçak yakıtları hidrokarbondan oluşan bileşikler oldukları için(araba,gemi yakıtları da hidrokarbon bileşikleridir) yanma sonucunda  teorik olarak H2O(Su) ve CO2(Karbondioksit) oluşur.Ancak gerçekte su ve karbondioksidin yanında yanmamış yakıt partikülleri(toz halde,katı),farklı kimyasa maddeler de egzozdan çıkmaktadır.Ancak egzozdan çıkan bu maddelerin büyük çoğunluğunu karbondioksit ve su oluşturmaktadır.

Uçak yüksek irtifalardan geçerken arkasında sıcak halde bu gaz ve toz zerreciklerini dışarı atar.Atmosfer su buharını absorbe edemeyeceği kadar soğuk olduğundan bu su buharları buz kristallerine dönüşürler.Ayrıca bu irtifalarda basınç çok düşük olduğundan ve bulutu oluşturmak için gerekli olan üçüncü şartımız toz zerrecikleri de (yakıttan kalan parçacıklar) o ortamda bulunduğundan buz kristalleri toz zerreciklerine yapışır ve bulut oluşturmuş olur. Oluşan bulut kütlesinin yoğunluğu havadan daha fazla olduğundan bulut hızla alçalmaya başlar.Alçalmanın etkisiyle ve artan hava sıcaklığıyla bulutumuz ayrılmaya başlar ve hava daha çok suyu absorbe edebileceğinden buz kristalleri havaya karışmaya başlar.Bunun sonucunda beyaz bulutumuz tekrardan şeffaf hale gelir ve kaybolur.