Kemik Kanserinin Belirtileri, Türleri ve Tedavisi

“Sarkom” terimi kemikler, kaslar, kıkırdak ve bağ dokulardan köken alabilen kötü huylu (malign) tümör anlamına gelir. Kemik kanseri ya kemik dokusunun kendisinden köken almaktadır veya vücudun başka bir yerinden kemiklere yayılmış olabilir. Bu makalede kemik kanserinin belirtileri ve türleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Kanser, anormal bir doku kütlesi veya hücrelerin kontrolsüz bölünmesinden kaynaklanan kötü huylu bir büyüme anlamına gelir. Anormal hücre çoğalması, hücre bölünmesi işlemini etkileyen genlerdeki mutasyonlar nedeniyle meydana gelebilir. Kanserli hücreler, hücrelerin büyümesi ve ölümünü kontrol eden doğal süreçlere yanıt vermezler. Bu hücreler büyüyüp bölündükçe normal sağlıklı hücrelerin yerini işgal etmeye başlarlar. Hatta metastaz yaparak vücudun başka bölümlerine, organlarına da sıçrayabilirler.

Kemiğin kendisinde başlayan kansere birincil (primer) kemik kanseri, vücudun başka bir yerinden kemiğe yayılan kansere ise metastatik kanser denilmektedir. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, primer kemik kanserleri tüm kanserlerin % 0.2’den azını oluşturmaktadır. Birincil kemik kanserinin en yaygın türleri osteosarkom, kondrosarkom ve Ewing sarkomudur. Birincil kemik kanseri nadiren görülür iken, kemik metastazı nadir değildir. Kemiği etkileyen metastatik kanserlerin % 80’i prostat, meme, akciğer, böbrek veya tiroidi etkileyen kanserlerden kaynaklanmaktadır.

Kemik Kanserinin Belirtileri ve Nedenleri:

Kemik kanserinin kesin nedeni henüz tam olarak anlaşılmış olmamasına rağmen, radyoterapi sırasında radyasyona maruz kalma ya da genetik yatkınlığın tetikleyici faktörler olduğuna inanılmaktadır. İstatistikler bazı kemik kanseri türlerinin özellikle büyüme çağlarında iken ergen ve gençleri etkileyebildiğini, bazı türlerin ise genellikle erişkinleri etkilediğini göstermektedir. Geçmişte iyi huylu bir kemik tümörü teşhisi konan kişilerin “kondrosarkom” gelişme riski artabilmektedir. Kemik yapısında tahribat ve anormallikler ile karakterize bir tıbbi durum olan Paget hastalığının da kemik kanseri için bir risk faktörü olduğuna inanılmaktadır.

Kemik kanserinin belirtileri kanserin büyüme yeri ve boyutuna bağlı olarak değişebilir. Belirtilerin ileri aşamalarda daha şiddetli olması muhtemeldir. Burada kemik kanseri olan insanlar tarafından yaşanan belirti ve bulgulardan bazılarından bahsedeceğiz.

-Etkilenen kemikte ve etrafında ağrı en sık görülen belirtilerden biridir. Hastada başlangıçta özellikle geceleri donuk, aralıklı ağrı görülebilir ancak ağrı şiddeti zamanla kötüleşebilir. Eğer kanser bacakta ise hasta topallayabilir ve yürürken ağrı yaşayabilir.

-Etkilenen kemikte ağrının yanı sıra kanserli alanın etrafında şişlik ve hassasiyet de görülebilir. Genel olarak zaman içinde semptomların şiddetinde kademeli bir artış vardır.

-Bazen kemiği çevreleyen dokularda ya da kemiğin kendisinde bir şişlik ya da kitle görülebilir. Bu belirti yaygın olarak “fibrosarkom” ya da “malign fibröz histiyositom” (MFH) oluşur ancak kemik tümörlerinin diğer türlerinde de oluşabilir.

-Kanserli hücrelerin artışı kemikleri zayıflatabilir ve hastayı kemik kırıklarına ve kemik kaybına yatkın hale getirmektedir.

-Kemik kanserinin daha az yaygın olan belirtileri ise şunlardır:

*Açıklanamayan zayıflama
*Gece terlemeleri
*Titreme
*Ateş

Bu belirtiler genellikle kanserli büyüme vücudun diğer kısımlarına yayıldığında ortaya çıkar. Kemik yıkımına bağlı kemiklerden kana geçen kalsiyum artışı nedeniyle de bazı problemler ortaya çıkabilir. Kanda yüksek kalsiyum düzeyleri (hiperkalsemi) yorgunluk, kabızlık, iştahsızlık ve kemik ağrısı gibi semptomlara yol açabilir.

Kemik Kanseri Türleri:

Birincil kemik kanseri, en sık bacaklarda ve kollarda ortaya çıkar ancak aynı zamanda vücudun diğer kemiklerini de etkileyebilir. Birincil kemik kanserleri genellikle “sarkomlar” olarak adlandırılırlar ve bir kaç çeşitleri vardır. Her sarkom türü kemik dokusunun farklı bir türünü etkiler. Birincil kemik kanserinin en yaygın türleri kondrosarkom, Ewing sarkomu ve osteosarkomdur. Osteosarkom ve Ewing sarkomu çocuklar ve gençleri etkilerken, kondrosarkom sıklığı yetişkinlerde daha yüksektir.

-Osteosarkom:

Genellikle uyluk kemiği, kaval kemiği veya dirsekten omuza uzanan kemiği etkilemektedir ve kemik kanserlerinin en sık görülen tipidir. Osteosarkom görülme sıklığı çocuklar, ergenler veya genç erişkinlerde daha yüksektir. Osteosarkom genellikle yeni kemik dokusunun oluşturulduğu kemiklerin uç kısımlarında görülür. Kişide retinoblastom veya Li-Fraumeni sendromu varsa osteosarkom görülme riski artar. Erkekler kadınlara göre bu kanser türüne daha yatkındır. Osteosarkom belirtileri şunlardır;

*Ağrı zamanla kötüleşmektedir.
*Kemik üzerinde bir kitle ya da şişlik gelişimi
*Eğer kaburga kemiklerinde ise solunum zorluğu
*Eğer bacak kemiklerinde ise topallama

-Kondrosarkom:

Birincil kemik kanserleri arasında ikinci en yaygın olanıdır. Bu kanser eklem çevresinde bulunan fibröz bağ doku kıkırdağı etkilemektedir. Bu da kemik ve kıkırdağın anormal büyümesi ile sonuçlanmaktadır. Kondrosarkom çoğunlukla erişkinleri etkiler. Ollier hastalığı, Maffucci sendromu ve osteokondromatozis gibi kıkırdağın iyi huylu hastalıkları bu kanserin gelişme riskini arttırmaktadır. Tüm kemiklerde gelişebilmesine rağmen en sık görüldüğü kemikler kalça kemikleri, göğüs kafesi, kürek kemikleri, kollar ve bacaklardır. Kondrosarkomun belirtileri şunlardır;

*Tümör büyüdükçe sabit hale gelen bir donuk ağrı
*Etkilenen kemik üzerinde şişme ya da kitle oluşumu
*Etkilenen kemik üzerinde hareket kısıtlılığı

-Ewing sarkomu:

Osteosarkomdan sonra, Ewing sarkomu da 10-25 yaş grubu arası gençleri en çok etkileyen ikinci en yaygın kemik kanseridir. Genellikle geniş kemiklerin orta kısımlarını etkilemektedir. Genellikle uyluk, üst kol ve kalça kemiklerini etkilemektedir. Ayrıca kaburga kemiklerini de etkileyebilir. Ewing sarkomunun belirtileri şunlardır;

*Zamanla kötüleşen ağrı
*Eklem çevresinde hareket kısıtlılığı
*Şişme

Kemik Kanserinde Evreleme ve Tanı Yöntemleri:

Kemik kanseri belirtileri zamanla gelişir. Kanser hücreleri hızla bölünür ve kemik dokularının derinlerine yayılır. Kanser daha sonra kemik dışındaki çevredeki alanlara da yayılabilir. Kanser lenf nodlarına ulaştığında, kolayca diğer organlara metastaz yapabilir. Kanserin evresi belirlenirken tümörün boyutu, yayılması ve derecesi değerlendirilir. Tümör hızla büyüyüp, bölündüğünde ve mikroskop altında genellikle anormal göründüğünde tümörün yüksek dereceli olduğu düşünülür. Kemik kanseri dört evreye ayrılır.

Evre 1) Kanser kemik ile sınırlıdır.
Evre 2) Tümörün, kanserin başladığı kemiğe sınırlı olmasına rağmen yüksek dereceli olduğu evredir.
Evre 3) Etkilenen kemik üzerinde birden fazla bölgede olan yüksek dereceli tümörlerdir.
Evre 4) Kanser yakındaki lenf düğümleri, akciğerler veya diğer uzak bölgelere yayılmaya başlar.

Belirli tanı ve görüntüleme testlerinin kemik kanserini teşhis etmek için yapılması gerekmektedir. Tanı testleri ve fizik muayene yapılmasının yanı sıra, hastanın tıbbi öyküsü ve aile öyküsü doktorları tarafından analiz edilmelidir. Röntgen, MR, bilgisayarlı tomografi, radyonüklid kemik sintigrafisi veya pozitron emisyon tomografisi gibi yöntemler kemik yapısında herhangi bir anormal değişiklikleri belirlemek için yapılabilir. Testler ile anormal büyüme varlığını tespit edilirse, bu kitlenin iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığını belirlemek için biyopsi yapılır. Eğer kişide kemik kanseri belirlenirse kanserli hücreleri yok etmek ve hastanın yaşam kalitesini arttırmak için doktorlar tarafından kemoterapi, radyoterapi, hedefli terapi ve palyatif bakım gibi tedavi seçenekleri önerilir. Aynı zamanda kanserli dokunun çıkarılması için cerrahi de uygulanabilir.

Kemik kanserinin tedavisini etkileyen pek çok faktör vardır, bunlar arasından erken teşhis en önemlisidir. Bu nedenle kemik kanserlerinde sık görülen bazı belirtileri bilmek ve bunlara dikkat etmek hayatidir. Bu belirtiler başka kemik rahatsızlıkları sebebiyle de görülebilseler de bu belirtilere sahip kişilerin doğru tanı ve zamanında tedavi için tıbbi yardım almaları gerekmektedir.